لکه سیاه بر دامن فیروزه ای سرزمین فارس/ زنگ خطر نفتکش هندی

به گزارش خبرنگار مهر، این نگرانی زمانی دو چندان می شود که بدانی تنها در 13 سال گذشته 240 سانحه دریایی منجر به تخلیه سالانه 114 هزارتن نفت دراین پهنه زیبای آبی شده  زدودن  آثار این آلودگی نفتی  که تقریباً معادل حدود یک میلیون بشکه نفت خام است تا 50 سال دیگر غیر ممکن است و در این سالها بسیاری از آبزیان این اکوسیستم که سعی کرده بودند در برابر آلودگی خلیج فارس که برخی کارشناسان معتقدند حدود 40 برار حد مجاز است تاب بیاورند حتماً نابود خواهند شد.

البته تمام این نگرانیها بدون در نظر گرفتن 2 هزار کیلومتر خطوط لوله نفتی پوسیده ای است که در اعماق خلیج فارس وجود دارد و سالهاست قرار است وزارت نفت انها را نوسازی کند که اگر نکند باید در انتظار فاجعه زیست محیطی بس عظیم تر و هولناک تر از خلیج مکزیک باشیم.
 
اما ماجرای آلودگی نفتی اخیر در خلیج فارس باز می گردد به 15 مرداد، روزی که وجود یک لکه نفتی بزرگ در سواحل جزیره لاوان از طریق یک مرکز بین‌المللی مراقبت دریایی در بحرین به نام MEMAC (مرکز کمکهای متقابل در مواقع اضطراری در دریا) گزارش شد و در تحقیقات بعدی مشخص شد که مسئول ایجاد این لکه‌ نفتی، نفت‌کشی هندی‌ ‌به نام Desh Shanti است که ظاهراً در روز هشتم مرداد با تخلیه‌ غیرقانونی آب توازن خود، عمداً سبب ایجاد آلودگی نفتی در خلیج‌فارس شده است.

شناور ها ملزم به ارائه گزارش آلودگی به مرکز منطقه ای MEMAC

از آنجا که خلیج فارس و دریای عمان طبق قانون سازمان جهانی دریانوردی (IMO)، منطقه ویژه دریایی محسوب می‌شود، تمام شناورهایی که در این بستر دریایی تردد می‌کنند، ملزم به گزارش سریع ‌آلودگی‌ها به مرکز منطقه‌ای MEMAC هستند.

در حالیکه این شناور خود هیچ گزارشی از آلودگی ایجاد شده در اثر تخلیه آب توازن در اختیار مرکز بین المللی MEMAC قرار نداده اما  بر اساس تصاویر ماهواره‌ای که این مرکز بین المللی ثبت کرده است، یک لکه‌ بزرگ نفتی به طول حدود 15 کیلومتر در اثر ریختن عمدی بخشی از آب توازن کشتی در 42 کیلومتری شرق جزیره لاوان پدیدار شده و ممکن است حتی تا سواحل بحرین مناطق گسترده‌ای را متأثر کند.

هشدار به نفت کش هندی یک ماه پیش از حادثه

این در حالی است که بنا به گفته های مدیر کل دفتر آلودگی های دریایی سازمان محیط زیست از یک ماه پیش از این حادثه به این کشتی هشدار داده بودند که به دلیل آلاینده بودن، به سواحل ایران نزدیک نشود که متأسفانه ناخدای کشتی به این هشدارها اهمیت نمی‌دهد.

احتمال عمدی بودن ایجاد الودگی با وجود نقص فنی در نفتکش

البته گفته های سرپرست اداره کل بنادر و دریانوردی هرمزگان نیز مبنی بر نقص فنی تجهیزات نفتکش مذکوربر این مدعی  که خدمه با علم به وجود مشکل، اقدام به تخلیه آب توازن کرده‌اند،‌ صحه می گذارد. بنابراین ایجاد این آلودگی، عمدی محسوب می‌شود و طبق قوانین بین‌المللی باید جبران خسارت هم انجام شود.

آلودگی نفتکش هندی برابر آلودگی یک سال خلیج فارس
 
معاون محیط دریایی سازمان محیط زیست نیزبا بیان اینکه آلودگی نفتی ایجاد شده بیش از آلودگی است که به طور میانگین سالانه در خلیج فارس ایجاد می شود می گوید: نفتکش هندی توقیف شده خلیج فارس حدود 120 تا 140 هزار تن نفت خام در دریا وارد کرده است که این مقدار معادل 900 تا یک میلیون بشکه نفتی است.

در عین حال او معتقد است اگرچه این نفتکش معیارهای ایمنی و سلامت را رعایت نکرده است و به همین دلیل مجوز تردد آن توسط مرکز کمک‌های متقابل در موارد اضطراری در دریا (MEMAC) لغو شده اما بعید به نظر می رسد یک میلیون بشکه نفت که ارزش آن معادل 10 میلیون دلار است را به این طریق در آب تخلیه کنند مگراینکه مقاصد خاصی داشته باشد.

ناممکن بودن پاکسازی آلودگی به دلیل نقطه ای نبودن

عبدالرضا کرباسی جریمه ای که بابت نفت تخلیه شده در خلیج فارس باید پرداخت شود را یک میلیون دلار عنوان می کند: این جریمه را اداره محیط زیست استان هرمزگان با توجه به خسارت وارده به بخش های مختلف برآورد کرده البته پاکسازی این آلودگی به این علت که نقطه ای نبوده است و تخلیه آن در مسیری 15 کیلومتری ریزش داشته ناممکن است .

بر آورد خسارت 1 میلیون دلاری نفت کش هندی

به اعتقاد او، همین نگرشی که در بدنه‌ وزارتخانه‌های ثروتمند ما از قبیل وزارت نفت وجود دارد  ظاهراً در دیگرکشورها ی منطقه نیز وجود دارد و آنها هم حاضر نیستند از میلیاردها دلار درآمد نفتی خود تنها یک میلیاردش را برای کنترل آلودگی‌های نفتی و فاضلاب‌های خانگی و صنعتی هزینه کنند اما قطعاً خسارت یک میلیون دلاری که این حادثه در خلیج فارس وارد کرده از طریق سازمان های بین المللی پیگیری می شود.

هیچ اثری از آلودگی و نشت نفتی در کشتی وجود ندارد

در مقابل اظهارات و برآرودهای سنگین خسارت این نفتکش هندی از سوی مسولان ایرانی طرف هندی بر اساس گزارش پایگاه اینترنتی دکان هرالد اعلام کرده است: بررسی های یک گروه از کارشناسان هندی که برای بازدید از نفتکش توقیف شده Desh Shanti عازم بندرعباس شده بود، نشان می دهد که هیچ اثری از آلودگی یا نشت نفتی که ایران ادعا می کند در این کشتی وجود ندارد. حتی یکی از مقامات ارشد شرکت حمل و نقل دریایی هند گفته است: کارشناسان ما متشکل از یک بازرس از سازمان ثبت کشتیرانی هند بازرسی های خود از این تانکر را تکمیل کردند و گزارشی را ارایه کردند مبنی بر اینکه این تانکر هیچ آلودگی و یا نشت نفتی را موجب نشده است.

اثبات آلودگی توسط عکسهای ماهوارهای/توقیف کشتی هندی با هماهنگی میمک 

اما رئیس مرکز کمکهای متقابل در موارد اضطراری در دریا که مقر آن در بحرین است ضمن تاکید بر این که این امر موضوعی زیست‌محیطی است و توقیف کشتی هندی توسط ایران با هماهنگی میمک انجام شده گفته است: شواهد متقنی در خصوص آلودگی این کشتی از طریق عکس‌های ماهواره‌ای در دست است.

بی توجهی خدمه کشتی به هشدارهای مرکزMEMAC

به گفته کاپیتان عبدالمنعم الجناح ، به دنبال این حادثه علی‌رغم تلاش برای برقراری ارتباط بی‌سیم با این نفتکش، خدمه آن از پاسخگویی امتناع کردند و این تخلف از سوی ناوچه نیروی دریایی و تصاویر ماهواره‌ای ردیابی و ثبت شده است. به دنبال آن مرکز کمک‌های متقابل در موارد اضطراری در دریا (MEMAC) به عنوان یک ارگان هماهنگ‌کننده به تمامی کشورهای عضو اطلاع داد تا نفتکش فوق را تحت نظارت کنوانسیون‌ها و پروتکل‌های منطقه‌ای متوقف کنند.

حضور کشتی هندی در حوزه آبی ایران به هنگام توقیف

رئیس مرکز کمکهای متقابل در موارد اضطراری در دریا با بیان این که متاسفانه نفتکش هندی به درخواست ما برای ارتباط پاسخ نداد؛ در نتیجه مجبور شدیم که سرانجام با کمک ایران آنرا متوقف کنیم  اذعان کرد: تصاویر ماهوراه‌ای و اطلاعات متقن ما نشان می‌دهد کشتی «دشانتی» در زمان توقیف در حوزه آبی ایران بود .

خطر ورود گونه های مهاجم در اثر تخلیه اب توازن کشتی/تردد کشتی ها در خلیج فارس 2 برابر شده

آنطور که او گفته ، 50 درصد منابع نفت و گاز جهان در منطقه دریایی راپمی وجود دارد که این امر در کنار موجودات دریایی فراوان و متنوع این پهنه آبی است. به شکلی که در سال گذشته میلادی حدود ۴۶ هزار و نهصد کشتی که بیشتر آنها نفتکش بودند از تنگه هرمز عبور کرده و در این آبها تردد داشتند که این رقم در مقایسه با سال 2005 میلادی 2 برابر شده است اما  بر اساس ضوابط، تخلیه آب توازن در مناطق ویژه جهان به کلی ممنوع است چراکه تخلیه آب توازن کشتی‌ها می‌تواند مشکلات زیست‌محیطی متعددی ایجاد کند و گذشته از ایجاد آلودگی می تواند  گونه‌های مهاجم را از منطقه‌ای به منطقه دیگر منتقل کند که همین امر موجب می‌شود گونه‌های بومی منطقه تحت تاثیر آنها قرا گیرد مانند آنچه که در دریا ی خزر با ورود یک گونه عروس دریایی از اقیانوس اطلس  رخ داد و منجر به کاهش شدید ذخایر ماهیان خاویاری در این دریا شد.

نیم قرن طول می کشد تا آثار یک لکه نفتی از بین برود

به گفته رئیس مرکز کمکهای متقابل در موارد اضطراری در دریا (MEMAC) آب توازن کشتی‌ها بر اساس توافق صورت گرفته باید در ممنطقه راپمی ۲۰۰ مایل دورتر از دریای عرب و در عمق حداقل ۵۰ متری تخلیه شود نه جای دیگر چراکه در مناطق ساحلی ۵۰ سال طول می کشد تا آثار ناشی از یک لکه نفتی به طور کامل از بین برود به شکلی که علی‌رغم این که بیش از بیست سال از جنگ خلیج‌فارس می‌گذرد همچنان آثار آلودگی نفتی آن پابرجاست و هنوز برنامه‌ها و پروژه‌های چند میلیون دلاری در این خصوص در جریان است.

شاید تخلیه آب توازن این نفتکش هندی در خلیج فارس زنگ خطر و هشداری باشد تا مسئولان  چه در داخل کشور و چه در دیگر کشور های منطقه را متوجه اثرات نقایص و فرسودگی هایی که در تجهیزات نفتی این منطقه وجود دارد و بی اعتنایی به رعایت مسائل زیست محیطی سازد چراکه سهل انگاری در عملکرد تنها یکی از 50 هزارکشتی که سالانه در خلیج فارس تردد دارد این حجم آلودگی را تولید کرده حالا با در نظر گرفتن  تصادم نفتکشها، سرریز نفت از بارکشها، چکه کردن نفت از خطوط لوله های فرسوده در کنار الودگی ناشی از پسابها و ریزگردها و... معلوم نیست این نگین فیروزه ای سرزمین ما که همراه در طول سالیان آماج تنشهای سیاسی و اقتصادی و زیست محیطی بوده با این عمق کم و محدوده محصوری که دارد چند سال دیگر تاب بیاورد و همچنان آبی بماند!